Du lịch Châu Âu – Lịch sử hội hoạ Phục hưng Ý không chỉ có hai người, nhưng nếu thiếu họ có lẽ nghệ thuật trong giai đoạn này đã không thể độc đáo như ngày nay.
Là cái nôi của phong trào Phục hưng tại Ý nói riêng và châu Âu nói chung, Florence hiện sở hữu hàng loạt công trình độc đáo của thời kỳ này dù cách nay gần sáu thế kỷ, từ những toà nhà cổ, những công trình kiến trúc… đến hệ thống nước dẫn từ các ngọn núi xa về trung tâm thành phố. Tất cả tạo nên một Florence cổ kính, duyên dáng tại miền Trung Ý, nơi quy tụ hàng loạt nhân tài sáng tác nghệ thuật kiến trúc, hội hoạ, điêu khắc.
Chàng chăn cừu David của Michelangelo
Florence không chỉ là nơi yên nghỉ của Michelangelo mà đây còn là nơi ông sinh ra, học nghề và hành nghề. Rất nhiều nơi còn in dấu tay Michelangelo thông qua các tác phẩm điêu khắc, hội hoạ và kiến trúc. Nhiều tác phẩm hoàn tất nhưng cũng không ít còn dở dang. Thậm chí có cả những tác phẩm vẫn chưa xác định được ông hay học trò của ông là tác giả.
Chính bức tượng khoả thân của người anh hùng David – được đánh giá là đỉnh cao trong điêu khắc về hình thể hoàn hảo của một người đàn ông thời Phục hưng, lấy cảm hứng từ chàng chăn cừu David chiến thắng gã khổng lồ Goliath. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng Michelangelo tái hiện David có vẻ đẹp nam tính hoàn hảo. Về hình học, những điểm quan trọng trên cơ thể nối lại với nhau thành những tam giác đối xứng, dựa trên những chỉ số chuẩn của vẻ đẹp Hy Lạp xưa. Tượng David là một trong những bức tượng được nhân bản nhiều nhất trên thế giới với nhiều kích cỡ khác nhau.
Tại Florence hiện có ba bức tượng David với kích thước tương tự đặt ở những vị trí quan trọng. Bức nguyên bản bằng đá do Michelangelo thực hiện được đặt tại bảo tàng Galleria dell’Accademia. Một bức bằng đồng đặt tại quảng trường Piazzale Michelangelo, nơi dành tưởng nhớ ông. Bức còn lại bằng cẩm thạch đặt trước toà thị chính Palazzo Vecchio, sau khi họ đưa bức tượng gốc vào bảo tàng 100 năm trước đây để bảo quản và nghiên cứu.
David là bức tượng duy nhất trong bảo tàng được bảo vệ nghiêm ngặt giới hạn người tham quan đến gần, không chỉ ở khoảng cách mà còn có hệ thống tường kính ngăn và camera theo dõi. Du khách cũng không được phép chụp hình trong bảo tàng này. Mới đây, một du khách Mỹ làm gãy một ngón tay của tượng Đức Mẹ đồng trinh 600 tuổi của Giovanni d’Ambrogio đặt tại bảo tàng dell’Opera del Duomo, trở thành tin tức ồn ào tại Florence. Điều này giúp tôi hiểu tại sao tượng David lại được bảo quản một cách nghiêm ngặt như vậy.
Xem thêm: Tour du lịch Châu Âu
Bức tranh dang dở của Leonardo Da Vinci
Trong nhiều cuốn sách viết về tiểu sử các nghệ sĩ thời Phục hưng như cuốn Cuộc đời các nghệ sĩ của Giorgio Vasari hay Tiểu sử một thiên tài của tác giả Brono Nardini hoặc Những chuyến bay của tư tưởng của Charles Nicholl, đều nhắc đến câu chuyện về một kế hoạch bị bỏ dở của hai thiên tài tại toà thị chính Palazzo Vecchio – một trung tâm hội hoạ, điêu khắc thời Phục hưng.
Michelangelo và Leonardo được đề nghị vẽ tranh trên hai bức tường dài đối diện của toà thị chính, khi đó là cung điện Della Signoria, thuộc cộng hoà Florence những năm 1500. Michelangelo vẽ bức Trận chiến Cascina còn Leonardo vẽ bức Trận chiến Anghiari, những chiến thắng của Florence trước các thế lực hùng mạnh khác. Những người đứng đầu thành Florence kỳ vọng hai bức bích hoạ sẽ là minh chứng hùng hồn cho một thời kỳ thăng hoa của nghệ thuật Phục hưng Ý, mà Florence là trung tâm quan trọng nhất.
Nhưng kế hoạch này thất bại vì hai thiên tài dường như không chỉ thiếu duyên với nhau mà còn không có duyên với cả chính tác phẩm của họ. Mang nặng tính tự ái của một chàng trai chưa bước qua tuổi 30 với những thành công trong điêu khắc, Michelangelo bỏ ngang dự án, chỉ để lại cho hậu thế vài phác thảo bằng chì về một số chi tiết sẽ sơn lên bức tường. Còn Leonardo khi đó đã 53 tuổi, đang ở đỉnh cao lại muốn thử nghiệm kỹ thuật pha trộn sơn dầu mới để vẽ trên tường. Nhưng các màu đã chảy hoà lẫn với nhau vì điều kiện thời tiết, không khí không phù hợp trong thời gian vẽ đã khiến Leonardo cũng không hoàn tất được tác phẩm.
Khi cộng hoà Florence sụp đổ, nhiều tác phẩm nghệ thuật liên quan thể chế bị phá huỷ. Hoạ sĩ Giorgio Vasari, một trong những người ngưỡng mộ Leonardo nhất, được giao vẽ bức Trận chiến Marciano thay cho tác phẩm của Da Vinci. Từ thái độ ngưỡng mộ và trân trọng bức hoạ Trận chiến Anghiari dở dang cộng với hàng chữ “Cerca Trova” (nghĩa là “hãy tìm và bạn sẽ thấy”), trên lá cờ của bức vẽ Trận chiến Marciano mà Vasari để lại, các nhà nghiên cứu thế kỷ 21 cho rằng Vasari đã xây một bức tường phía ngoài để vẽ và giữ lại bức tranh nguyên thuỷ của thần tượng. Hàng chữ đó là một dấu chỉ Vasari để lại cho hậu thế.
