Học tiếng Anh không phải dễ. Ngay cả khi hỏi phần lớn những người chuyên sử dụng tiếng Anh là tiếng mẹ đẻ rằng có hiểu chặt chẽ ngữ pháp tiếng Anh không thì theo tôi điều đó cũng giống như hỏi họ có biết giá táo ở…. Triều Tiên liệu là bao nhiêu. Người bản xứ còn lúng túng như vậy huống chi người mới làm quen tiếng Anh.
Thế nên phải thông cảm với người ở xứ không nói tiếng Anh khi dạy họ học tiếng Anh. Học ngoại ngữ nói chung phải biết cách. Nhưng cách nào hay, cách nào dở cũng khó mà khẳng định chắc được. Nhìn chung, có thể chia người học tiếng Anh ở Việt Nam thành ba nhóm: nhóm học ở trường trung học, nhóm học ở trung tâm ngoại ngữ và nhóm học ở nước ngoài.
Đưa tiếng Anh vào dạy ở trường cấp 1 và cấp 2 ở Việt Nam không phải chỉ là có vấn để, mà là một sự lãng phí thời gian. Có thể nhiều người sẽ phản đối nhận định này nhưng hãy nhìn lại mà xem, giáo viên dạy tiếng Anh ở các trường tiểu học và trung học có mấy người được chứng nhận là đủ tiêu chuẩn quốc tế để dạy tiếng Anh. Hơn nữa, với thời khóa biểu chật cứng của trường, thời gian đầu tư cho một ngoại ngữ như vậy là không đủ. Trong một hội thảo do Lãnh sự quán Hoa Kỳ ở TP.HCM cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức, ý kiến về việc đưa tiếng Anh vào dạy ở cấp tiểu học được ủng hộ trên quan điểm rằng khả năng tiếp thu ngôn ngữ của trẻ càng nhỏ tuổi càng cao, nên việc dạy ngoại ngữ được bắt đầu càng sớm càng tốt. Trước ý tưởng và quan điểm khoa học có vẻ biện chứng, đại diện Bộ giáo dục và Đào tạo khẳng định hùng hồn và ngắn gọn rằng sẽ chỉ định nguồn tài liệu tham khảo cho giáo viên đưa vào giáo trình giảng dạy mà không nói gì về việc huấn luyện giáo viên và xây dựng một chương trình học tập như thế nào cho hợp lý.
Nếu chỉ đưa cho giáo viên và học sinh những cuốn sách và bảo thầy và trò hãy dạy và học theo cuốn sách ấy thì quả thật còn quá nhiều điều để bàn về việc định hướng và củng cố cho một nền giáo dục. Sách hay không thiếu nhưng chưa đủ vì người nào sẽ truyền đạt lại cuốn sách đó là một vấn đề, khi mà không biết ở Việt Nam có bao nhiêu giáo viên cấp 1 và cấp 2 có thể phát âm tiếng Anh chuẩn. Nếu bắt đầu trồng cây mà đã sai ở cái gốc thì cây dù có lớn cũng sẽ quật quẹo và tình hình học sinh, sinh viên học mà không nói được tiếng Anh đúng chuẩn sẽ tiếp tục là một vấn nạn của hệ thống giáo dục Việt Nam. Và thay vì giải quyết nó, quyết định của những nhà làm chính sách giáo dục lại làm cho vấn đề nảy sinh sớm hơn ở một cấp độ mới, có thể nói là “cao cấp” hơn.
Tình hình ở trung tâm ngoại ngữ cũng không sáng sủa hơn. Nếu các trung tâm sử dụng giáo viên người Việt có bằng cấp quốc tế giữ học phí ở mức chấp nhận được thì tình hình đã khá hơn. Có những trung tâm sử dụng giáo viên người nước ngoài thì mặt ngoài có vẻ là tốt, nhưng nội dung thì không chắc, vì có những người coi việc dạy tiếng Anh ở một nước đang phát triển là nghề hái ra tiền trong lúc họ muốn đi du lịch ba tháng , sáu tháng hay một năm ở các nước châu Á. Không thiếu giáo viên dạy tiếng Anh đến từ những nước châu Âu không nói tiếng Anh và điều đó cũng là một thiệt thòi lớn cho học viên so với tiền học phí cao ngất mà họ phải trả. Ngay cả khi có giáo viên đối phó với các đề thi TOEFL hoặc IELTS để đáp ứng yêu cầu đi du học nên học viên cũng không được trang bị cái gọi là tiếng Anh như một ngôn ngữ sinh hoat đúng nghĩa của nó. Ngay cả những trung tâm lớn và nổi tiếng cũng chỉ mua giáo trình bán sẵn ngoài nhà sách về dạy giống như chỉ việc đổ bánh theo khuôn có sẵn. Hệ quả là nhiều sinh viên Việt Nam thi tiếng Anh điểm cao nhưng khi qua nước ngoài đã bị sốc vì người bản xứ chẳng ai nói tiếng Anh như trong sách vở dạy cả.
Học một ngôn ngữ là học cả văn hóa của ngôn ngữ đó. Cách học lý tưởng đáp ứng được điều này là học tiếng Anh ở những nước nói tiếng Anh. Tiếc là chi phí quá tốn kém nên chỉ những gia đình có điều kiện mới có thể gửi con đi học nước ngoài. Vì vậy phương pháp này dù sao vẫn chỉ là lý tưởng và không thực tế. Thực tế nhất là mỗi người, mỗi gia đình có thể chọn cho mình, cho con em mình một phương pháp phù hợp với khả năng và hoàn cảnh, vì điều quan trọng nhất trong giáo dục là khả năng tự học.
Q.A (Theo DNSG Cuối Tuần)
